Afganistan’da evlenmenin gerçekleşmesi
için için şu aşamalardan geçmesi gerekir:
1. Kız istemek, 2. Nişan, 3. Nikah, 4.
Taht cami (Taht toplamak), 5. Pay bazi
İslamiyet’in etkisiyle İmam nikahı
geçerli, resmi nikah ise sadece Kabil gibi büyük şehirlerde görülür. Genelde
erkekler 23 yaşında kızlar ise 18-19 yaşlarında ve bazı kimseler ise
çocuklarını çok küçük yaşta yani erkek 15, kız 12 gibi yaşlarda evlendirirler.
Bazı aileler ise çocuklarını beşik kertmesi olarak evlendirirler. Başlık parası
erkekler tarafından ağır bir şekilde ödenmektedir. En ağır başlık parası
Türkmenler arasında yaygındır. Çünkü kadınların halı dokuma marifeti vardır.
Başlık parasının belli bir miktarı veya belli bir sınırı yoktur. Eğer düğün
masraflarını kız tarafı üstlenirse başlık parası alınacak, eğer kız tarafı
başlık parası istemezse bütün masrafları erkek tarafı yapmak zorundadır. Kız
kaçırmak çok nadir görülmüştür. Yakalandığı zaman sonucu ölümdür. Boşanmakta
çok nadir görülmüştür. Bunun sebebi ise başka evliliğin imkansız gibi
görülmesindendir. Genelde köylerde akraba evliliği yaygın olmakla birlikte
şehirlerde bu çok azdır. Bazı yerlerde bazı kişiler tarafında değiş-tokuş
evliliği de vardır. Bu ise köylerde çokça görülmektedir. Bunun sebebi başlık
parasının ağır olmasıdır.
Afganistan’da genelde görücü usulü evlilik
geçerlidir. Bu ise üç şekilde olur: 1- Anne-babanın istemesiyle, 2- Kız ve
erkek birbirleriyle tanışıp evlenirler, 3- Anne-baba tarafından erkek ve
kız zorla evlendirilirler.
Şehirlerde kız-erkek okullarda, düğünlerde,
çarşıda gibi yerlerde tanışabilmektedirler. Ama köylerde böyle bir durum
yoktur. Kız ve erkek tanışıp birbirlerini beğenmişlerse erkek bunu
annesine-babasına söyler. Annesi-babası kabul ederse kız ailesini, geçmişini,
ahlakını araştırırlar. Eğer münasip görürlerse kızın evine misafir olurlar.
Kızı yakından incelerler. Bu ziyaretler en az 3-4 kere olur. Eğer kızın ailesi
kabul ederse erkeklerinizi gönderin derler. Yok kabul etmezlerse bizim kızımız
daha küçük, abisi, ablası evlenmedi diye bahane ederler. Kabul ederlerse kız
tarafı erkek tarafına bir liste gönderirler ki, bu listenin başında başlık
parası ve eşyalar sıralanmıştır. Kız tarafı da erkeğin aynı şekilde ahlakını,
ailesini araştırırlar. Eğer erkek tarafı listeyi kaldırabilecek güçte ise
erkeğin babası, dayısı, yakınları kız istemeye giderler. Kızın babası kabul
ederse tatlı ve şeker dağıtır. Bunu bütün mahalleye duyururlar.
Başka bir gün nişan için hazırlıklar
alınır. Yakın akraba ve dostlar davet edilir. Nişan günü damat tarafı kızın
evine malzeme ve ne eşya lazımsa gönderir. Yemek yapılır, yemekten sonra ipek
mendil içinde tatlı, şeker koyularak davetlilere dağıtılır. Düğün sahibi
zenginse sanatçı çağırırlar. Bugünde ise düğünün ne zaman yapılacağı için bir
gün belirlerler. Düğün en azından 6 ay, 1 sene veya 3-4 sene kadar uzayabilir.
Bunun nedeni ise düğün için bazı hazırlıklar yapmaktır. Düğün yaklaştığında
eğer yakın akrabalardan biri ölürse düğün ertelenir.
Büyük düğünden birkaç gün önce gelin
tarafından damada takım elbise gibi damatlık şeyler alınır. Damadın babası,
annesi, kardeşlerine elbise türü şeyler hediye edilir. Bunun yanında börek,
çörek, tatlı da gönderilir. Bu düğüne sadece bayanlar katılır. Bir iki gün
sonra ise damat tarafı geline gelinlik ve makyaj malzemesi gibi ihtiyaçları ve
yakınlarına elbise türü şeyler börek, çörek gibi şeyler gönderilir. Merasimden
sonra iki tarafta birbirlerine sini içinde para gibi kıymetli şeyler
gönderirler. Bu düğünlere erkekler katılmaz, sadece bayanlar katılır.
Düğünden bir gün önce ise kına gecesi
olur. Kına gecesi kızın evinde yapılır. Şehirde bu düğün yapılırsa damat, gelin
ikisi bir arada bulunur. Birbirlerinin eline kına koyarlar. Gecenin geç
saatlerine kadar eğlenirler. Modern düğünlere damat katılırken, geleneksel
düğünlere damat katılmaz
Kınada sonra ise büyük düğün merasimi
başlamış oluyor. Yakın akraba ve dostları düğüne davet
edilirler. Büyük Düğünler büyük şehirlerde otellerde yapılırken küçük
şehirlerde ve köylerde ise evlerin büyük olması ile evlerde yapılır. Düğünden
önce davetiye kartı gönderilir. Düğünden bir akşam önce ise yemek yapmak için
hazırlıklar yaparlar. Yemek otelde verilirse davetliler otele veya yemek
evde verilirse davetiler eve gelecekler ki yemek öğlen sunulur ve sadece
erkekler katılır.
Düğün günü imam tarafından aynı günde
nikah da yapılır. Sonra akşam için hazırlıklar başlarlar. Eğer düğün evde
yapılırsa akşam damat yakın dost ve arkadaşları ile gelinin evine gelir. Düğün
otelde yapılırsa gelin ve damat ve davetliler otele giderler. Damat ve
arkadaşlarına özel yemekler sunarlar. Yemekten sonra ise gelin ve damat takı
takma merasimi için bir araya gelirler. Sonra sanatçıların eşliği ile gecenin
geç saatlerine kadar dans oyunlar yelenceler devam eder. Bazı özel yerlerde su
gelenek görülmüştür ki takı merasiminden sonra gelinle damadı oturtmak için
anne baba arazi mi, ev mi, bağ, veya bahçe mi hediye edeceğim der sonra damat
ve gelin oturur ve eğlence yaparlar.
Gelini evine getirmek için bir
arabayı gelin ve damat için güzel bir şekilde süslenir. Afganistan’ın genelinde
damat gelini babasının evine getirir veya kendisinin evi varsa kendi evine
götürür. Damat gelini arkadaşlarının eşliği ile babasının evinden almaya
gelirler. baba kızına kuranı kerim hediye eder ve dua ederek uğurlar. Sonra
gelin damat arabası önden diğer arabalar arkadan şehri birkaç kez
turlarlar sonra damadın evine vardırdıklarında gelin ve damadın yağı altında
koyun veya keçi türü hayvan keserler ve hayvanın kanından damat ve gelinin
ayakkabısına sürerler. Sonra ise damadın evine gelen kişilere yemek verilir ve
sanatçıların eşliği ile gecenin geç saatlerine kadar eğlenirler.
Birkaç gün
sonra ise “taht taht”(taht toplama) olarak küçük bir merasim oluyor ki bu
merasimde gelin ve damadın yakınları katkı olarak gelin damada tabak, bardak, tencere
gibi eşyalar hediye ediyorlar. Son bir küçük merasim olarak Farsçacı “paybazi”dir
ki önce baba kızın, damadı, damadın babası, annesi ,kardeşlerini kendi evine
yemeğe davet ediyor. Birkaç günden sonra ise damat tarafı gelinin annesi, babası,
kardeşlerini evlerinde yemeğe davet ediyor. Bundan amacı ise her iki tarafın da
birbirlerinin evine rahatça gidip gelebilmeleridir.