Budizm dininin kurucusu ve öncüsü olan Buda, yaklaşık olarak M. Ö. 563
ile M.Ö. 483 yılları arasında yaşamıştır. Asıl adı Gautema’dır.
Sonradan,Sanskritçe dilinde “aydınlanmış” anlamına gelen “Buda” deyimiyle
tanınmıştır. Kurduğu din ve felsefe sistemi de “Budizm” diye tanımlanır.
Budizm bazı kimselere göre bir din, bazıları için de sadece bir felsefe
sistemidir. Ancak Budizm’in Hindistan’da yaygın ve temel bir inanç olduğu,
Japonya,Çin,Tibet,Burma,Tayland ve Seylan’da da 200 milyona yakın Budist’in
bulunduğu düşünülünce, Budizm’i gerçek anlamda bir din saymak,böylece
kabullenmek gerekir. Bazı söylentilere göre budizim Afganistandan
yaygılaşmaya başlandı.
Buda’nın
heykekeli Şehir, başkent Kabil'in 240 km. batısında yer
almaktadır. Kentin ismi Sanskritçe varyamana (renkli anlamına gelir) isminden
gelmektedir ki eski zamanlarda Bamyan'da bir Hindu Budist manastırı vardı. 2001
yılında Taliban tarafından yıkılan Budist heykelleri de yine şehrin
karşısındaki kayalıklarda bulunmaktaydı. 2008 yılında kentte dünyanın en eski
yağlıboya tabloları bulunmuştur.
İpek Yolu'nun üzerinde yer
alan Bamyan, eski zamanlardan beri ticaret ve Budizm'in merkeziydi.
Bamyan'daki kayaya oyulmuş büyüğü 53 m, küçüğü 36 m büyüklüğündeki Buda
heykelleri bu dönemden kalmadır. Kentin kuzeyindeki kayalıklara insan eliyle
oyulmuş Buda heykelleri
çevresindeki mağaralarla birlikte Afganistan'ın en önemli
arkeolojik bölgesidir. 5. yy'da Akhunlar'ın başkenti oldu.
8. yüzyılda İslam'ın etkisine giren
Bamyan, 1221'deki Moğol
istilası'ndan sonra eski görkemine bir daha kavuşamadı. 1840'ta I. İngliz-Afgan Savaşı'na sahne oldu.2001 yılında Buda heykelleri Taliban tarafından tahrib edildi.Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan şehir, Doğu ve Batı
Çin ve Orta Doğu arasındaki ticaret yolllarının birleşim yeri olan bir kavşakta
bulunmaktaydı. Kent 5. yüzyılda, tarihte Huna medeniyeti ismiyle anılan Kuzey Hindistanlı bir
medeniyete başkentlik etmiştir.
Taliban güçleri 2001’in Mart ayında, sahte putlar olduğunu öne sürerek
Buda heykellerini havaya uçurmıştu. Taliban yerel işçileri putları patlatmaya
zorlamıştı.
Buda heykelleri yok edildiğinde sonra uluslararası çapta bir protesto
yapılmıştı. Fakat UNESCO, arkeologlar ve Afgan hükümeti heykellerin restore
edilip edilmeyeceği konusunda bir anlaşmaya varamadı.
Çinli belgeselciler Janson Yu ve Liyan Hu heykellerin devasa
projeksiyonlarını hazırladı. UNESCO ve Afgan hükümetinden izin aldıktan sonra,
yapıtlarını ilk defa takdim etmek için Bamiyan Vadisi’ne gittiler. Taliban’ın Afganistan’da yok ettiği iki kutsal Buda heykeli, 3 boyutlu
ışık projeksiyonuyla yeniden canlandırıldı.
